کیست چیست؟

کیست ساختاری بسته و کیسه‌مانند است که حاوی مایعات، گاز یا مواد شبه‌جامد می‌باشد که بخش عادی یک بافت به حساب نمی‌آید. کیست‌ها بسیار متداول هستند و ممکن است در هر جای بدن و در هر سنی اتفاق بیفتد. کیست‌ها در اندازه‌های مختلف ایجاد می‌شوند؛ ممکن است فقط زیر میکروسکوپ قابل مشاهده باشند و یا تا جایی رشد کنند که جایگزین اندام‌ها و بافت‌های طبیعی بدن شوند. دیواره بیرونی کیست، کپسول نامیده می‌شود.

علت پیدایش کیست

کیست ممکن است به علت فرایندهای مختلف بدن ازجمله موارد زیر ایجاد شود:

• انسدادهای ساده در جریان مایع

• عفونت‌ها
• تومورها
• مشکلات التهابی مزمن
• مشکلات ژنتیکی
• نقص در رشد اندام‌ها در جنینی
اکثر کیست‌ها به علت مشکلاتی که در بالا ذکر شد اتفاق می‌افتند و فقط تاجایی قابل پیشگیری هستند که علت اصلی آن قابل پیشگیری باشد.

علائم، نشانه‌ها و طریقه تشخیص کیست‌ها

گاهی‌اوقات خود فرد وقتی توده‌ای غیرعادی حس می‌کند، می‌تواند کیست را احساس کند. بعنوان مثال، کیست‌های پوستی یا بافت‌های زیر پوست معمولاً قابل ملاحظه هستند. کیست‌های غدد پستانی (سینه‌ها) نیز ممکن است قابل‌لمس باشند (به این معنی که وقتی با انگشتانتان به آن ناحیه دست بزنید، آن را احساس خواهید کرد).

کیست‌های اندام‌های داخلی مثل کلیه‌ها یا کبد ممکن است هیچ علامت و نشانه‌ای نداشته باشند و توسط خود فرد قابل‌تشخیص نباشند. این کیست‌ها ابتدا با عکس‌برداری (رادیولوژی، سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری یا CAT اسکن و MRI) تشخیص داده می‌شوند. کیست‌ها، برحسب اندازه و محلشان ممکن است علائمی داشته باشند یا نداشته باشند.

انواع مختلف کیست
کیست‌ها صدها نوع مختلف دارند که ممکن است در بدن ایجاد شود. در زیر به برخی از معروف‌ترین آنها اشاره می‌شود:
• کیست‌های سینه که بخشی از بیماری پرولیفراتیو (فیبروکیستی) خوش‌خیم می‌باشد (بیماری سینه فیبروکیستی)
• کیست‌های تخمدان، ازجمله کیست‌های درموئید، نوع مشخصی از تومور تخمدان که معمولاً حاوی کیست و سایر بافت‌هاست
• کیست‌های غده تیروئید

• کیست بیکر (مربوط به پشت زانو)

• کیست‌های گانگلیونی مفاصل و تاندون‌ها

• کیست‌های غدد درون پلک که شالازیون نامیده می‌شود

• کیست‌های چرب غدد کوچک پوست

• کیست‌های اپیدرمال پوست، که گاهی‌اوقات به نام کیست گنجایشی اپیدرمال خوانده می‌شود و معولاً روی صورت، کف سر، گردن و تنه دیده می‌شود.

• کیست‌های بارتولین که بزرگ‌شدگی غدد کوچک نزدیک دریچه واژن هستند

• کیست‌های پینه‌آل که کیست‌های درون غده پینه‌آل درون مغز هستند

• کیست‌های پانکراس که مجموعه‌ای از مایعات درون پانکراس می‌باشند. بعضی کیست‌های پانکراس کیست‌های واقعی هستند که با سلول‌هایی پوشیده شده‌اند که مایع ترشح می‌کنند. 

دیگر کیست‌های پانکراس کیست کاذب هستند و سلول‌های پوششی خاصی ندارند.

• بیماری کلیوی پلی‌کیستی که مشکلی ارثی است که در آن کلیه‌ها کیست‌های متعددی می‌آورند.

• کیست‌های تارلو که کیست‌های مننژی یا پری‌نورال هم نامیده می‌شوند در استخوان خاجی قرار می‌گیرند.

• عفونت‌ها و التهاب‌هایی مثل آبسه‌ها و جوش‌های پوستی هم می‌توانند علت کیست باشند.

• کیست‌های عنکبوتی که بین مغز یا نخاع و غشای عنکبوتیه قرار می‌گیرند که یکی از سه غشایی است که مغز و نخاع را می‌پوشاند.

اکثریت کیست‌ها خوش‌خیم هستند اما برخی بخاطر اندازه و محل‌شان علائمی از خود نشان می‌دهند. ندرتاً کیست‌ها ممکن است با تومورهای بدخیم (سرطان‌ها) یا عفونت‌های جدی در ارتباط باشند. اگر نگران هرگونه تورم یا توده در بدنتان هستید، با پزشکتان صحبت کنید. او می‌تواند آزمایشات تشخیصی دقیقی برای شما انجام دهد تا وجود کیست و علت آن را مشخص کند.

درمان کیست‌ها

درمان کیست به علت و محل پیدایش آن بستگی دارد. کیست‌هایی که خیلی بزرگ باشند و بخاطر اندازه‌شان علائمی ایجاد کنند، با عمل جراحی برداشته می‌شوند. گاهی‌اوقات مایع داخل کیست با فرو کردن یک سوزن یا کاتر به حفره کیست، خشکانده شده یا بیرون کشیده می‌شود و این موجب فرو ریختن کیست می‌شود.

اگر کیست به راحتی قابل‌دسترسی نباشد، از عکس‌برداری رادیولوژی برای کمک به خشکاندن یا بیرون کشیدن مایع کیستی استفاده می‌شود. عمل خشکاندن یا بیرون کشیدن آب کیست در خانه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

برداشتن کیست با جراحی گاهی‌اوقات ضروری است. اگر گمان رود که کیستی سرطانی است، کیست با جراحی یا بیوپسی برداشته می‌شود. در برخی موارد خاص، مایع بیرون کشیده‌شده از کیست زیر میکروسکوپ آزمایش می‌شود تا تشخیص داده شود که سلول سرطانی در آن وجود دارد یا خیر.

اگر کیست بعنوان بخشی از یک مشکل جسمی مزمن ایجاد شود (مثلاً در سندرم تخمدان پلی‌کیستی یا بیماری سینه فیبروکیستی)، درمان کیست متعاقب درمان بیماری انجام خواهد گرفت.
پیشگیری از بروز کیست
پیشگیری از ایجاد کیست فقط تا جایی امکانپذیر است که عامل ایجاد آن کیست قابل پیشگیری باشد. اکثر انواع کیست قابل پیشگیری نیستند.

بهبودی کیست
اکثریت کیست‌ها مشکلاتی خوش‌خیم هستند و موجب مشکل جدی در درازمدت نمی‌شوند. اما کیست‌هایی که با عفونت‌های بدخیم یا حاد در ارتباط هستند، احتمال بهبودی بسیار ضعیفی دارند.

کیست‌ها در یک نگاه
• کیست ساختاری بسته و کیسه‌مانند است که حاوی مایعات، گاز یا مواد شبه‌جامد می‌باشد.
• کیست‌ها صدها نوع مختلف دارند.

• کیست‌ها ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شوند.

• کیست‌های کاذب به شکل توده‌هایی غیرعادی زیر پوست حس می‌شوند. کیست‌های غدد درونی بدن مثل کبد، کلیه‌ها یا پانکراس قابل شناسایی نیستند و ممکن است علائمی ایجاد نکنند.

• فرایندهای مختلفی ممکن است موجب ایجاد کیست شود، مثل انسداد جریان مایع، عفونت، تروما، تومور، نقص‌های مادرزادی و مشکلات التهابی مزمن.

• اکثریت کیست‌ها خوش‌خیم هستند اما برخی از موارد آنها ممکن است با تومورهای بدخیم در ارتباط باشند.

منبع:پارس